فهیم که از فرماندهان ارشد ائتلاف شمال در دره پنجشیر به رهبری احمد شاه مسعود بود، دیروز بر اثر بیماری درگذشت. کاخ ریاست‌جمهوری افغانستان در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف فراوان از مرگ مارشال فهیم به‌علت بیماری، اعلام کرد که کرزی رئیس‌جمهور تسلیت عمیق خود را به‌دلیل ضایعه جبران‌ناپذیر مرگ یک فرد میهن‌پرست و مجاهدی بزرگ، ابراز کرد. به مناسبت مرگ فهیم، 3روز عزای ملی اعلام شد و پرچم کشور به حالت نیمه‌افراشته درآمد.
بسیاری از تحلیلگران زندگی ژنرال فهیم را خلاصه تاریخ معاصر پرآشوب افغانستان می‌دانند. وی در زمان جنگ مجاهدین افغان با نیروهای اشغالگر شوروی، از فرماندهان پرنفوذ ائتلاف شمال به رهبری احمد شاه مسعود بود. این گروه پس از خروج نیروهای شوروی، از سال 1992با دولت دست‌نشانده نجیب‌الله نیز وارد نزاع شدند. در سال 1996که طالبان کابل را فتح کرد و قدرت را به‌دست گرفت، ائتلاف شمال که فهیم فرمانده اطلاعات آن بود، همچنان از پذیرفتن تسلط کابل سر باز زد و به جنگ با طالبان پرداخت. احمد شاه مسعود 2روز پیش از حمله 11سپتامبر به مراکز تجاری و نظامی آمریکا در نیویورک و واشنگتن به‌دست مهاجمان انتحاری منتسب به القاعده کشته شد. با حمله نیروهای آمریکایی به افغانستان در سال 2001، فرماندهان ائتلاف شمال ازجمله فهیم در کنار مهاجمان وارد کابل شدند و از آن زمان نقش مهمی در اداره کشور بر عهده گرفتند. وی با برخورداری از حمایت آمریکایی‌ها، در سال2002 به سمت وزارت دفاع منصوب شد؛ هر چند برخی محافل از وی به‌دلیل به‌کار گماشتن فرماندهان عمدتاً تاجیک‌تبار و ناتوانی برای تشکیل ارتش ملی که نماینده تمام قومیت‌های کشور باشد، انتقاد می‌کردند. وی همزمان معاون رئیس‌جمهور بود، اما در سال2004، کرزی رئیس‌جمهور در جریان کشمکش قدرت وی را از هر دو منصب کنار گذاشت.
با توجه به نفوذ فهیم در ساختار قدرت افغانستان، اکنون تحلیلگران منتظرند که تأثیر مرگ وی را بر انتخابات ریاست جمهوری کشور ارزیابی کنند که 16فروردین برگزار می‌شود. فهیم با برخی نامزدهای انتخابات رابطه نزدیکی داشت، ازجمله با برادر کرزی که اخیراً به نفع زلمی رسول، دیگر نامزد و وزیر سابق دفاع کناره گرفت و نیز با عبدالله عبدالله از دستیاران سابق مسعود. برخی محافل حقوق بشری از فهیم که از جنگ‌سالاران این کشور محسوب می‌شد، انتقاد می‌کردند. آنها وی را فردی کم‌سواد توصیف می‌کردند که خود را مارشال می‌خواند و با اقوام دیگر سختگیر و حتی بی‌رحم بود. فهیم املاک زیادی در کابل داشت که شایعاتی درباره به‌دست آوردن آنها وجود دارد. او در دهه‌های گذشته، چهره‌ای تعیین‌کننده در جنگ و صلح افغانستان بود.
مهره کم‌حرف و تأثیرگذار
در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری دوره قبل که کرزی در پی گسترده‌کردن پایگاه اجتماعی و ایجاد ائتلاف‌های تازه بود، فهیم بار دیگر سمت معاون رئیس‌جمهور را بر عهده گرفت. برخی تحلیلگران نقش مهمی برای فهیم در تاریخ معاصر افغانستان قائل هستند. کیت کلارک از مؤسسه شبکه تحلیلگران افغانستان در کابل می‌گوید: فهیم کمتر با رسانه‌ها صحبت می‌کرد، اما در نشست‌های دربسته، نفوذ فراوانی داشت. به گفته وی، کرزی، فهیم و آمریکایی‌ها بازیگران اصلی عرصه افغانستان از سال2001 بودند.
